طرح درس روزانه مبتنی بر الگوی 5e علوم تجربی پنجم دبستان درس 3 رنگین کمان

طرح درس روزانه درس علوم با عنوان رنگین کمان مبتنی بر روش یادگیری 5E _ ساختارگرایی
مناسب برای آموزگاران و دانشجویان و معلمان در قالب  فایل WORD و قابل ویرایش می باشد

طرح درس سطح مبتدی یا سطح متوسط :

آشنایی دانش آموزان با چگونگی تشکیل رنگین کمان و نحوه کارکرد عدسی ( تجزیه و تمرکز نور)

اطلاعات پس زمینه 

رنگین کمان پدیده‌ای است که هنگام بارش باران و زمانی که خورشید نیز در پهنه نیلگون آسمان است، به صورت کمانی زیبا ایجاد می‌شود.رنگین کمان متشکل از رنگ های قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش است و به صورت کمانی رنگین در آسمان پدیدار می شود. این پدیده معمولا پس از بارش باران و زمانی که هوا پر از قطرات ریز آب است ظاهر شده و به صورت نواری تشکیل شده از هفت رنگ نمودار می شود که به آن طیف می گویند.

مهمترین دلیل تشکیل یک رنگین کمان که همانا نوار متشکل از 7 رنگ است و شما می‌توانید آن را در آسمان ببینید، فیزیک پایه است. علت تشکیل این طیف، باز تاب و شکست نور است که همان تجزیه‌ی نور سفید به رنگ‌های اصلی‌اش می‌باشد.

ذره بین ابزاری است که از آن برای دیدن اشیای ریز استفاده می‌شود. بخش اصلی ذره‌بین از یک عدسی همگرا درست‌ شده‌ است که عمل بزرگ‌نمایی را انجام می‌دهد. 

ابزار و مواد لازم

تابلو، ماژیک، کتاب درسی، آبپاش، لیوان آب، ذره بین، کاغذ سفید، روزنامه، ظرف آب

درگیر کردن (مشارکت دادن)Engage

معلم برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان توجه آنها را به دیدن تصاویری که نحوه تشکیل رنگین کمان را نشان می دهند جلب می کند و از آنها میخواهد با دقت نگاه کنند. سپس سؤالاتی را در ارتباط با تصاویر می پرسد، مانند:

به نظر شما علت تشکیل رنگین کمان چیست؟

آیا تابحال رنگین کمان دیده اید؟

آیا در روزهای معمولی میتوان رنگین کمان را دید؟

علت رنگی بودن رنگین کمان چیست؟

کاوش Explore

معلم از دانش آموزان می خواهد که به حیاط مدرسه رفته و بصورت گروهبندی که از قبل مشخص شده است فعالیت تشکیل رنگین کمان را انجام دهند. از آنجا که معلم از قبل با گروه ها هماهنگ کرده است که هر گروه برای درس جدید یک آبپاش به همراه بیاورند از گروه ها می خواهد با همکاری یکدیگر پشت به آفتاب بایستید و با یک آبپاش یا آب افشان در هوا آب بپاشند، برای چند لحظه شکست نور خورشید و بوجود آمدن یک رنگین کمان کوچک را مشاهده خواهند کرد.

توضیحExplain

معلم از گروه ها به ترتیب سوال می کند:

زمانی که قطرات آب وارد هوا شدند چه اتفاقی افتاد؟

چرا برای ایجاد رنگین کمان پشت به آفتاب ایستادید؟

آیا اگر خورشید در آسمان نباشد باز هم رنگین کمان تشکیل می شود؟ 

چرا رنگین کمان پس از بارش قطرات آب ایجاد شد؟ 

بسط  Elaborate

برای درک بهتر چگونگی تشکیل رنگین کمان معلم از دانش آموزان می خواهد یک ظرف آب، یک تکه کاغذ سفید و یک آینه را که از قبل آماده کرده اند روی میز بگذارند. در ادامه ظرف خود را تا نیمه با آب پر کنند و داخل آن یک آینه قرار دهند بطوریکه نیمی از آینه داخل آب و نیمی دیگر بیرون از آب قرار داشته باشد. سپس ظرف و محتویات درون آن را در نزدیکی یک پنجره آفتابی قرار دهند تا نور مستقیم بتواند به آینه بتابد. حال با با نگه داشتن یک تکه بزرگ کاغذ سفید در بالای ظرف برای مشاهده و بوجود آمدن رنگین کمان بازی کنند. ممکن است برای مشاهده رنگین کمان لازم باشد تا کمی با نزدیک و دور کردن کاغذ بازی کنند. معلم در این هنگام از دانش آموزان می خواهد به دقت نگاه کنند و آنچه را مشاهده می کنند توضیح دهند. 

پس از بیان نکات مربوط به تشکیل رنگین کمان و تجزیه نور و منشور معلم یک تکه روزنامه و لیوان شیشه ای را در اختیار گروه ها قرار می دهد و از دانش آموزان میخواهد که لیوان را روی نوشته روزنامه بگذارند و ببینند که چه اتفاقی می افتد؟ در مرحله بعد لیوان را از آب پر کرده و باز همین عمل را انجام دهند. لیوان را به نوشته ها دور و نزدیک کنند و تغییر نوشته ها را مشاهده کنند. آنگاه معلم ذره بین را در اختیار گروه ها می گذارد و از انها میخواهد همین عمل را تکرار کنند و مشاهدات خود را توسط نماینده گروه بیان کنند. در ادامه معلم به معرفی ذره بین و کانون عدسی و نحوه کارکرد آن و کاربرد آن در صنعت می پردازد. 

ارزیابی Evaluate  

معلم سؤالاتی مانند:

علت تشکیل رنگین کمان چیست؟

نحوه عملکرد عدسی و منشور را با هم مقایسه کنید.

کاربرد عدسی ها در چیست؟ و ..... را از دانش آموزان می پرسد.

یادگیری در خانه (تکلیف منزل)

معلم از دانش آموزان می خواهد کاوشگری ها و جمع آوری اطلاعات درس را در منزل با کمک بزرگترها انجام دهند و نتایج را بصورت گزارش برای هفته بعد ارائه دهند.

سازگاری (برای آموزش دانش آموزان خاص)

استفاده از فعالیت تشکیل رنگین کمان با استفاده از آبپاش و جمع کردن نور به وسیله ذره بین در زیر نور خورشید.

ارتباطات احتمالی با سایر رشته ها

معلم از کاربرد عدسی ها در علوم مختلف اعم از فیزیک، شیمی، پزشکی، مهندسی و ..... برای دانش آموزان توضیح می دهد.

ارتباطات با جهان واقعی

دانش آموزان با درک مفهوم تجزیه و تمرکز نور، استفاده از آینه و عدسی ها (عینک سازی، ساخت میکروسکوپ و ...)  را در تسهیل زندگی و رفع نیازهای بشر بهتر درک خواهند کرد.